کیارستمی در کالبد تک درخت دماوند

عباس کیارستمی فیلم‌ساز سرشناس ایرانی در ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ سال از تک درختی واقع در روستای آرو ﻋﮑﺎﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ در واقع تک درخت معروفی که در عکس‌های زیبای کیارستمی می‌بینیم قدمتی ۵۰۰ ساله دارد که یکی از نمادهای ویژه در آثار او به حساب می‌‌آید.

روستای آرو در صد کیلومتری شهر تهران و در غربی‌ترین نقطه از شهرستان دماوند واقع شده است. این روستا به علت قرارگرفتن در دامنه کوه و ارتفاع بالا نسبت به زمین‌های اطراف دارای چشم‌اندازی بی‌نظیر است. در دامنه این رشته کوه‌ها  تک درخت اُرس یا سرو کوهی، یک درخت بومی ایرانی روییده است که نگاه این هنرمندان برجسته را به خود جذب کرده بود.

هر چند دو درﺧﺖ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‌ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺒﺎس ﮐﯿﺎرﺳﺘمی ﺑﻮده ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺑﯿﺶ از دﯾﮕﺮی ﻣﻨﺒﻊ اﻟﻬﺎم اﯾﻦ ﮐﺎرﮔﺮدان ﺳﺮﺷﻨﺎس واقع شده اﺳﺖ. تک درختی که در پوستر و “فیلم خانه دوست کجاست” می بینیم واقع در استان گیلان است که در حال حاضر اثری از آن یافت نشده است اما تک درخت معروف که سوژه عکس‌های کیارستمی است همان درخت ارس واقع در روستای آرو است که ﺑﻪ ﻧﻈﺮ می‌رسید ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص درﺧﺖ، اﻣﮑﺎن ﺛﺒﺖ ﻣﻠﯽ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ وﺟﻮد دارد.

بی‌شک نگاه خاص کیارستمی به عکاسی از طبیعت و عکس‌های لانگ‌شات این فیلم‌ساز فقید فوق‌العاده بوده است. آثار این هنرمند شاخص مبتنی بر سادگی است که همین مساله او را به هنرمندی متفاوت و صاحب سبک تبدیل کرده است. نگاه تیزبین و حساس او نسبت به ساده ترین جزییات و تبدیل کردن آن به امری زیبا‌شناسانه او را در تمامی حوزه‌ها برجسته و نامدار کرده است.

ویژگی شاخص این عکس‌ها، هنر مینیمالی است که بر پایه سادگی، سبکی خاصی را در عکاسی طبیعت به خصوص در تقابل سفید و سیاه در روزها برفی نشان می‌دهد که در یک زمینه ساده، منحصر به فرد است. بطور کلی عباس کیارستمی کسی بود که برف را وارد عکاسی ایرانی کرد و از این نظر عکاسی ما کاملا مدیون اوست. نگاه مینمال او در تمام آثارش بخصوص عکس هایش کاملا مشهود بود و تک درخت ارس به عنوان این نماد یادآور آثار جاودانه این استاد بزرگ در یادها خواهد ماند.

همین امر باعث شد تک درخت ارس در شهرستان دماوند به عنوان یکی از نمادهای آثارعکاسی این هنرمند نامدار در جهان شناخته شود، از این رو مهدی شادی زاده جوان عکاس و مستند ساز در ﺣﺪود دو ﺳﺎل ﭘﯿﺶ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪ “ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎد” را ‌می‌ساخت تصمیم گرفت درﺧﺘﯽ را که در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﮑﺲ‌ﻫﺎی ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺮﻓﯽ ﮐﯿﺎرﺳﺘﻤﯽ اﺳﺖ را پیدا و آن را ﺛﺒﺖ ملی ﮐﻨد زﯾﺮا همین درخت در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آثار برفی جایگاهی ویژه داشت.

از این رو جین وست ایران با همکاری موسسه فرهنگی هنری پیشرو پارسیان امرداد در راستای حفظ میراث فرهنگی و مسئولیت اجتماعی در جهت حفاظت از سرمایه‌های هنری ایران تصمیم گرفت تا تک درخت را به یادبود از کیارستمی ثبت میراث فرهنگی کند تا این یادگار گران برای همیشه در سرزمین ما به ماندگار بماند.

در روند این پروژه قرار است اطراف تک درخت حفاظ کشیده شود تا به این درخت معروف و مجسمه آسیب وارد نشود زیرا این درخت کهن قدمت چندین ساله دارد و وظیفه همه ایرانیان است تا از آن مراقبت کنند.

همچنین شرکت جین وست قصد دارد با ایجاد یک ورودی در محوطه این تک درخت فضای مناسبی را برای گردشگران فراهم کند تا علاقمندان بتوانند به راحتی از این درخت بازدید کنند.

این پروژه بین المللی با تلاش‌های مهدی شادی زاده و حمایت جین وست، درختی را که ﻣﻨﺒﻊ اﻟﻬﺎم ﮐﯿﺎرﺳﺘﻤﯽ بود را با استناد به ﻋﮑﺲ‌ﻫﺎی کیارستمی و تایید دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﯾﮏ و ﺻﻤﯿﻤﯽ او مانند ساسان توکلی فارسانی پیدا کرد که ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧه درﺧﺖ واﺟﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺛﺒﺖ ﺑﻮد، از این رو ﮐﺎرھﺎی ﺛﺒﺖ شهرستان اﻧﺠﺎم و ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﺮای ﺛﺒﺖ ﻣﻠﯽ ارﺳﺎل شد.

تیر ﻣﺎه سال ۹۷ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻬﺪی ﺷﺎدی زاده در ﻣﺮاﺳﻢ روﻧﻤﺎﯾﯽ از ﻓﯿﻠﻤﺶ ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ ﺗﮏ درﺧﺖ با نامه‌نگاری‌های بسیار ثبت میراث فرهنگی رسیده است و در آﯾﻨﺪه ای نزدیک اﺣﻤﺪ ﻋﺮب ﺑﯿﮕﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻋﺒﺎس ﮐﯿﺎرﺳﺘﻤﯽ را آﻏﺎز خواهد کرد و قرار است این مجسمه در زیر تک درخت نصب شود.

احمد عرب بیگی مجسمه ساز جوانی که در ساخت تندیس های هایپر رئالیستی تبحر خاصی دارد تا امروز تندیس‌هایی از مهدی بازرگان، مارتین لوترکینگ، مهدوی کنی، محمدعلی رجایی و محمد ابراهیم باستانی پاریزی را با همین تکنیک انجام داده و در اختیار موزه مشاهیر ایران و موزه باستانی پاریزی قرار داده است، اما این بار با المان‌هایی خاص تندیسی از کیارستمی ساخته است، عینک معرف این هنرمند، دوربین عکاسی و حالت دستها در تندیس بیانگر همان سبک مینمالیستی  کیارستمی است که در این پروژه بین المللی دیده می‌شود.

جنس این تندیس بتن گلاسه سنگ و ابعاد آن ۱/۱ اندازه طبیعی است که نصب قطعات و نصب روی پایه انجام شده است و این مجسمه آماده نصب در زیر تک درخت است .ساخت تندیس کیارستمی قرار بود اواخر بهمن ماه ۹۸ به پایان رسد و زیر تک درخت نصب شود، اما با ورود بیماری کرونا در ایران این پروژه به تعویق افتاد، شهرام شریفی مدیر کل سازمان میراث فرهنگی شهرستان دماوند ورود به این محل را به دلیل جلوگیری از شیوع کرونا در روستای آرو ممنوع اعلام کرد و به همین دلیل مجسمه در سال جاری نصب خواهد شد.

با توجه به اینکه این درخت ﻫﻤﺎن درﺧﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ روی ﺳﻨﮓ آرامگاه ﮐﯿﺎرﺳﺘﻤﯽ ﻧﯿﺰ طراحی ﺷﺪه است می‌توان گفت فضای خلق شده می‌تواند محلی برای یادبود این هنرمند فقید باشد.

در عین حال و در طی فرآیند این پروژه هنری  مستندی توسط مهدی شادی زاده درباره تک درخت ساخته شده که تمامی مراحل این پروژه در مستند آورده شده است و با این کار تمامی اتفاقات ثبت و به یادگار خواهد ماند. مستند تک درخت کیارستمی طی مراسمی با حمایت هنر و تجربه در موزه سینما نمایش داده خواهد شد.

درواقع ثبت این درخت زیبا با تلاش مهدی شادی زاده، احمد عرب زاده مجسمه ساز، شرکت جین وست مدیر هنری پروژه، بیتا فکور مجری طرح، ابراهیم عرب بیگی مشاور طرح، سیامک باحجب مدیر کل تولید، غزاله سعادتی مدیر روابط عمومی  در طی این پروژه انجام شده است که ادای دینی است اندک به فعالیت های هنری عباس کیارستمی در طی سال‌های متمادی که به شهرت جهانی دست یافت.

عباس‌کیارستمی (زاده ۱ تیر ۱۳۱۹ تهران – درگذشته ۱۴ تیر ۱۳۹۵ پاریس) کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تدوین‌گر، عکاس، تهیه‌کننده، گرافیست و کارگردان هنری بین‌المللی، همچنین نویسنده و نقاش ایرانی بود که از چهره‌های تأثیرگذار فیلم‌سازی در سینمای جهان به‌شمار می‌آید.

در بخشي از کتاب سینما دیگر به نقل از او آمده است: «براي اين‌که جهاني باشي، لازمه‌اش اين است که وطني باشي. يعني محلي باشي؛ مال منطقه‌اي باشي، اصالتي داشته باشي، ريشه‌اي داشته باشي، اما نگاهت به جهان و امور جهان نگاه گسترده‌اي باشد. واقعيت اين است که هرچند بايد با نگاه جهاني انديشيد، اما تعارف نداريم، اگر ما عميقاً به مسائل خودمان فکر کنيم، در واقع جهاني انديشيده‌ايم. »

راز موفقیت کیارستمی خلق دنیا و قواعدی بود آوانگارد که خاص شخصیت هنری و متفاوت وی بود درست شبیه درختی که ریشه در خاکی اصیل دارد و با یک ماهیت بومی سبز می‌شود و ثمر همان ریشه کهن را می‌دهد. شاید کیارستمی همان تک درخت دماوند بود.

شرکت جین وست در ایران بیش از ۱۱ سال سابقه فعالیت در صنعت پوشاک در حال حاضر جزء بزرگترین شرکت‌های خصوصی حاضر در این صنعت است  که در راستای ارزش‌گذاری پروژه‌های فرهنگی و هنری در ایران فعالیت‌های گسترده‌ای را  آغاز و سرمایه گذاری کرده است.