درباره سبک و زندگی ۷ عکاس برجسته ایرانی
در مقایسه با دیگر هنرهای تجسمی، هنر عکاسی هنری نوپا محسوب می‌شود، هرچند عمر عکاسی به بیش از ۱۰۰ سال می‌رسد اما بازهم هنری جدید به شمار می‌رود.
در ایران نیز هنر عکاسی پیشرفت‌های زیادی داشته و عکاسان ایرانی در سطح جهانی در زمره عکاسان شناخته‌شده قرار می‌گیرند. درخشیدن نام ایران مرهون تلاش عکاسانی است که با ممارست و سخت‌کوشی فراوان توانستند، این هنر را در ایران شکوفا کنند. بی‌شک پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ و جنگ ایران و عراق رخداد سیاسی و اجتماعی ویژه‌ای بودند که تأثیر غیرقابل‌انکاری بر رشد هنر عکاسی در ایران داشته‌اند.
در این مقاله تلاش شده به‌صورت اجمالی به معرفی تعدادی از عکاسان بنام ایرانی که در بازه‌ی زمانی انقلاب و جنگ فعال بوده‌اند، بپردازیم. بی‌شک نام‌های این حرفه بسیارند و در مقالات آتی به معرفی نام‌های دیگر نیز می‌پردازیم.
عباس عطار
عباس عطار عکاس سرشناس ایرانی را می‌توان مشهورترین عکاس ایرانی در عرصه بین‌المللی دانست. عطار در سال ۱۳۲۳ خورشیدی در خاش از توابع استان سیستان و بلوچستان به دنیا آمد.
عطار پس از گذشت یک دهه از زندگی‌اش همراه خانواده به بریتانیا مهاجرت کرد و از همان کودکی شروع به عکاسی کرد و طبق گفته برخی از منابع در ۱۴ سالگی نخستین عکس خود را برداشت.
عباس عطار را می‌توان عکاس وقایع مهم در دنیا دانست؛ علاقه‌ی وافری به عکاسی مستند داشت.
عباس عطار از آفریقا تا بنگلادش و ویتنام و خاورمیانه، شیلی و آفریقای جنوبی در رویدادهای مهم این جغرافیاها حضور داشت و ماندگارترین عکس‌های رویدادهای این کشورها را ثبت کرد.
عطار برخی از مشهورترین عکس‌ها از انقلاب اسلامی ۵۷ ایران را نیز ثبت کرده که تعدادی از این عکس‌ها در این مقاله ضمیمه شده است.
عباس عطار عضو دائمی مشهورترین سرویس عکس جهان یعنی مجله مگنوم بود که حتی سال‌ها به‌عنوان مدیر دوری این سرویس نیز فعالیت می‌کرد.
کتاب‌های زیادی از عکس‌های شاخص عباس عطار نیز به چاپ رسیده که در زمره پرفروش‌ترین کتاب‌ها و پربازدیدترین عکس‌ها در جهان هستند.
عباس عطار سرانجام در اوایل سال ۹۷ خورشیدی پس از تحمل رنج سرطان در ۷۴ سالگی از دنیا رفت.
بهمن جلالی
بهمن جلالی یکی از عکاسان بزرگ ایرانی بود که روزهای انقلاب بهمن ۵۷ را استادانه ثبت کرد و مجموعه‌ای شاهکار از آن روزگاران آفرید. جلالی که در سال ۱۳۲۳ متولد شده بود، عکاسی را به‌صورت تجربی آموخت و همین مسئله یکی از ویژگی‌های درخشان او است.
بهمن به ثبت لحظات ناب عشق می‌ورزید و عکاس بزنگاه‌ها بود.
افزون برعکس‌های وی از روزهای انقلاب که هنرمندان ثبت‌شده است، عکس‌های او از دوران جنگ هشت‌ساله ایران و عراق نیز شاهکار است. در میان عکس‌های ثبت‌شده از جبهه و جنگ، مجموعه عکس‌های او از حصر خرمشهر بسیار مشهور شده است.
همچنین بهمن جلالی در جمع‌آوری نگاتیوهای قدیمی نیز فعالیت می‌کرد و بسیاری از عکس‌هایی که از زمان پهلوی اول و قاجار در دسترس همه است، حاصل دست رنج او است که کتاب گنج پنهان نیز ماحصل تلاش‌های بهمن جلالی است.
جلالی در دانشگاه هنر سال‌ها به تدریس عکاسی یعنی رشته‌ای که خود در آن تحصیلات دانشگاهی نداشت پرداخت و همواره از محبوب‌ترین اساتید این رشته بود.
او سرانجام در ۲۵ دی‌ماه سال ۱۳۸۸ درگذشت.
نصرالله کسرائیان
نصرالله کسرائیان پدر عکاسی قوم‌شناسی و مردم‌نگاری ایران است او در سال ۱۳۲۳ در خرم‌آباد به دنیا آمد. کسرائیان در خانواده‌ای فرهنگی رشد کرد. او دانش‌آموخته رشته حقوق از دانشگاه تهران است.
نصرالله کسرائیان چند سالی در دهه پنجاه خورشیدی به‌منظور فعالیت‌های سیاسی به زندان افتاد.
سبک عکاسی کسرائیان ایجاب می‌کند که به نقاط مختلف برود و به مردم‌شناسی بپردازد. او از فرهنگ آداب و سنن لباس و جغرافیای زندگی اقوام مختلف عکس‌برداری می‌کند که از کسرائیان مدتی با هر قوم که سوژه دوربین او می‌شود، زندگی می‌کند؛ همین مسئله باعث درک بیشتر او از عکسی که می‌گیرد و صحنه‌ای که خلق می‌کند می‌شود.
او با مجله معتبر ژنو در همکاری است. مجموعه عکس‌های او از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۶ جمع‌آوری شدند که مرجع بسیاری از تحقیقات در مردم‌شناسی ایران هستند.
مجموعه عشایر ایران و تخت جمشید از مشهورترین آثار نصرالله کسرائیان هستند.
کاوه گلستان
سید کاوه تقوی شیرازی مشهور به کاوه گلستان در ۱۷ تیر ۱۳۲۹ خورشیدی در آبادان به دنیا آمد و ۵۲ سال بعد در سلیمانیه عراق کشته شد.
نامی که کاوه به آن مشهور بود یعنی کاوه گلستان به سبب لقب پدرش بود. او فرزند ابراهیم گلستان نویسنده فیلم‌ساز و اندیشمند بزرگ ایرانی است.
کاوه گلستان که در خانواده‌ای هنردوست رشد کرده بود به فیلم‌سازی، مستندسازی و عکاسی علاقه داشت.
روایت‌های کاوه از انقلاب ایران و جنگ ایران و عراق در زمره مشهورترین و بهترین مجموعه عکس‌های موجود از این رویدادها است.
می‌خواهم صحنه‌هایی را به تو نشان دهم که مثل سیلی به صورتت بخورد و امنیت تو را خدشه‌دار کند و به خطر بیندازد. می‌توانی نگاه نکنی، می‌توانی خاموش کنی، می‌توانی هویت خود را پنهان کنی، مثل قاتل‌ها، اما نمی‌توانی جلوی حقیقت را بگیری، هیچ‌کس نمی‌تواند.
این عبارت سخنی از او است که نشان می‌دهد هدفش از عکاسی و فیلم‌برداری چیزی فرای هنر است.
کاوه گلستان سه مجموعه عکس بهنام‌های روسپی، کارگر و مجنون را در دهه ۵۰ خورشیدی جمع‌آوری کرد که مجموعه روسپی او شهرت فراوانی کسب کرد و باب جدیدی به محله شهر نو تهران باز کرد تا مردم با زنان این محل آشنا شوند و ذهنیت‌هایی که نسبت به این زنان وجود داشت در جامعه تا حدی اصلاح شد و ازاین‌جهت کاوه گلستان تأثیرگذار بود.
کاوه گلستان سرانجام پس از چهار سال فیلم‌برداری برای سرویس جهانی بی‌بی‌سی در عراق زمانی که مشغول فیلم‌برداری بود براثر انفجار مین درگذشت.
رضا دقتی
رضا دقتی عکاس ایرانی مشهور در سطح جهانی و دارنده مدال شوالیه لوژیون دو اونور (نشان ملی لیاقت کشور فرانسه) در سال ۱۳۳۱ در تبریز به دنیا آمد.
طبق گفته خودش از کودکی با هنر مأنوس بود و خیلی زود قالیبافی را آموخت و از ۱۴ سالگی مثل بسیاری از عکاسان بزرگ ایرانی، عکاسی را بدون مراجعه به کلاس، هنرستان یا دانشگاه فرا گرفت.
دقتی بعدها در رشته معماری از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و همین مسئله در کار او نیز تأثیر زیادی داشت.
او در دهه ۵۰ بیشتر درزمینهٔ عکاسی از ابنیه و معماری ایرانی مشغول بود اما از سال ۵۷ و هم‌زمان با انقلاب ایران به عکاسی خبری علاقه‌مند شد.
دقتی عکس‌های بی‌نظیر از تسخیر سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸ در تهران ثبت کرد.
او همواره در رده ریسک‌پذیرترین عکاسان ایرانی قرار می‌گیرد. او در جنگ ایران و عراق حتی زخمی شد اما دست از ممارست در ثبت عکس و حقیقت برنداشت.
رابطه نزدیک رضا دقتی با احمدشاه مسعود رهبر مجاهدان افغانستان باعث شد تا او عکس‌های ناب و تاریخی از احمدشاه ثبت کند که این عکس‌ها شهرت جهانی یافته‌اند.
او با یکی از مشهورترین شبکه‌ها و مجله‌های مستند دنیا یعنی شبکه و مجله نشنال جئوگرافیک همکاری می‌کند.
منوچهر دقتی
منوچهر دقتی نیز مانند بسیاری از غول‌های عکاسی ایران با عکس‌هایی از انقلاب ایران به شهرت رسید. او در سال ۱۳۳۳ در ارومیه به دنیا آمد او در مدرسه سینمایی در رم ایتالیا درس می‌خواند و در زمان انقلاب ایران به کشور بازگشت.
دقتی به‌عنوان یک عکاس خبرنگار با روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های معتبر دنیا ازجمله نیوزویک، خبرگزاری فرانسه و تایم همکاری کرد او به همراه رضا دقتی پس از سقوط طالبان، به افغانستان رفت و عکس‌های بی‌نظیری از افغانستان آن زمان ثبت کرد.
منوچهر دقتی همچنین با آژانس معتبر وردپرس همکاری می‌کند و در امر آموزش نیز در این آژانس عکاسی فعالیت دارد.
منوچهر دقتی در زمان عکاسی از نزاع میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها توسط تک‌تیرانداز ارتش اسرائیل زخمی شد که این حادثه اور ار نزدیک به دوسال در بیمارستان بستری کرد.
منوچهر دقتی همچنین ۴ سال بعدازاین واقعه یعنی در سال ۲۰۰۰ میلادی بازهم در فلسطین زخمی شد اما سطح جراحات به‌اندازه رویداد قبلی نبود.
آلفرد یعقوب زاده
آلفرد یعقوب زاده را می‌توان به یکی از فعال‌ترین عکاس‌های ایرانی در جبه‌های جنگ ایران و عراق دانست. او در سال ۱۳۳۷ به دنیا آمد و از زمان انقلاب ایران به دنیای عکاسی وارد شد.
او در جنگ ایران و عراق حضور چشمگیری داشت و بسیاری از تصاویر ناب به‌جامانده از آن دوران که گاه بسیار تلخ هستند، دستاورد آلفرد یعقوب زاده است.
یعقوب زاده به معنای واقعی کلمه عکاس جنگ است. او در بسیاری از جنگ‌ها، انقلاب‌ها و رویدادهای مهم دنیا حضورداشته و از میان این رویدادها می‌توان به رویدادهایی در کشورهای سومالی، افغانستان، ازبکستان، ترکیه، عراق، تاجیکستان، روسیه، چین، فلسطین، سریلانکا، آمریکا و هند اشاره کرد.
همچنین یعقوب زاده به ثبت لحظات خلق‌شده در آیین‌های مذهبی، آداب و سنن جغرافیاهای مختلف دنیا علاقه‌مند است.
یعقوب زاده یک‌بار در نوار غزه واقع در فلسطین به دست نیروهای اسرائیلی اسیر شد که بعد از مدتی کوتاه آزاد شد.
روایت‌های او از جنگ سوریه و عراق با داعش نیز بسیار شگفت‌انگیز است؛ روایاتی با محوریت نیروهای کرد و زنان و کودکان ایزدی که در ناملایمات جنگ، آسیب‌دیده بودند.
Persian